- نک‌داری الکترونیک یا برخط یا اینترنتی، عبارت است از فراهم آوردن امکاناتی برای کارکنان در جهت افزایش سرعت و کارایی آنها در ارائه خدمات بانکی در محل شعبه و همچنین فرآیندهای بین شعبه‌ای و بین بانکی در سراسر دنیا و ارائه امکانات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری به مشتریان که با استفاده از آنها بتوانند بدون نیاز به حضور فیزیکی در بانک، در هر ساعت از شبانه روز (۲۴ ساعته) از طریق کانال‌های ارتباطی ایمن و با اطمینان عملیات بانکی دلخواه خود را انجام دهند.
- به عبارت دیگر بانکداری الکترونیکی استفاده از فناوری‌های پیشرفته نرم‌افزاری و سخت‌افزاری مبتنی بر شبکه و مخابرات برای تبادل منابع و اطلاعات مالی به صورت الکترونیکی است و نیازی به حضور فیزیکی مشتری در شعبه نیست.
- به مشتریان اجازه می‌دهد تا معاملات اقتصادی را در یک وبسایت امن به طرقی مثل کارهای خرده بانکی یا بانک مجازی، موسسه مالی و اعتباری یا شرکت‌های ساخت و ساز انجام دهند.
- تاریخچه ی بانکداری الکترونیکی در جهان
- زمان شروع پرداخت الکترونیکی در دنیا به سال 1918 میلادی بر می گردد.یعنی هنگامی که بانک های فدرال رزرو آمریکا به انتقال وجوه از طریق تلگراف می پرداختند.اینترنت درسال 1970 توسط متخصصین دانشگاهی ، به منظور اشتراک دریافت ها توسعه یافت و تا سال1993 محبوبیت اینترنت برای عموم و خصوصاً تجاری که امید به گسترش مشتریانشان داشتند،افزایش پیدا کرد.عواملی که بانکداران را به سمت اینترنت متوجه ساخت عبارت بود از:مواجه شدن با مبالغ هنگفت ورقابت بین غیربانکی ها.در سال 1994،بانک ها شروع به کاوش دراینترنت کردند تا به عنوان یک سیستم تحویل داری، پیشنهادی برای محصولات و خدماتشان از بانکداری اینترنتی استفاده کنند. این نوع بانک برای هر تراکنشی قیمت کمتری رااز بانک های شعبه دار پیشنهاد کرد.همچنین به دسترسی بازارهای جهانی و آسایش بیشتر مشتریان توجه بیشتری نشان داد.تا ژانویه ی 1995،فقط 24 بانک بر روی شبکه ی اینترنت وجود داشت.لیکن،به فاصله ی یک سال،800 بانک به این تعداد افزوده شد،به طوری که کارشناسان بانکهای صنعتی تخمین زدند که بانکهای شمال آمریکا تاسال 2000 ، حدود 1500 شبکه ی اینترنت تاسیس خواهند کرد.
- تاریخچه ی بانکداری الکترونیکی درایران
- در اواخر دهه ی 1360 بانک ها ی کشور به سیستم اتوماسیون عملیات بانکی و رایانه ای کردن ارتباطات خود توجه نشان دادند.حرکت به سمت بانکداری الکترونیکی ازاوایل دهه ی70 آغاز شد و پس از آن کارت های اعتباری ،خودپردازها ،سیستم ها ی گویا و... وارد خدمات نوین بانکی شد.سیستم شتاب یا شبکه ی تبادل اطلاعات بین بانک در سال 1381 ایجاد شد.شتاب با ایجاد ارتباط بین دستگاه های خود پرداز سه بانک صادرات ، کشاورزی و توسعه ی صادرات آغاز به کار کرد.
- بانکداری الکترونیک چیست؟
- بانکداری الکترونیک را می توان استفاده از تکنولوژی پیشرفته شبکه ها و مخابرات شبکه ها و مخابرات جهت انتقال منبع (پول) در سیستم بانکداری معرفی نمود.
- بسیاری از وسایل ارتباطی والکترونیکی از جمله موبایل، تلفن ثابت، کامپیوتر های شخصی، لب تاپ ها،دستگاههای خود پردازوپایانه های فروش در تکمیل پروسه بانکداری به این سبک از جمله اطلاع رسانی،ارتباطات وتراکنش دادهها نقش مهمی را ایفا می کنند .
- تفاوت بانکداری الکترونیکی و بانکداری کاغذی
- ممکن است در اذها ن مردم عام این سوال پیش آید که تفاوت این دو سبک بانکدار ی در چیست
- آیا ازدر پرداخت سود وبهره تفاوتی وجود دارد؟
- آیا باید هزینه چشم گیری از موجودی کسر شود تا متقاضی استفاده از این تکنولوژی انجام امور کند؟
- و سوالات از این دست که البته در اینجا نباید متصور شد که تمام این اشکا لات ازنا آگاهی مردم دانست بلکه در اینجا مقصراصلی دولت هایی هستند که فرهنگ سازی لازم را انجام نداده یا به صورت نا درست انجام داده اند.
- باید این طور بیان کرد که از نظر بانکداری تفاوت این دو سبک در دوپروسه اصلی است که به شرح زیر می باشد.
- آانتقال منابع:در این مورد نیز در سیستم بانکداری جدید به صورت الکترونیکی انجام می شود.بنابراین نیازی به نگهداری اسناد کاغذی با حجم بالا و نیروهای گسترده جهت پردازش عملیاتی اطلاعات نیست.
- دستور انتقال: که بر خلاف بانکداری کاغذی در بانکداری الکترونیک این دستور الکترونیکی می باشد و در آن از اسناد کاغذی استفاده نمی شود.
- انواع خدمات بانکداری الکترونیکی
- 1- دستگاه هاي خود پرداز
- 2- اطلاع رسانی از طریق تلفن و فاکس
- بانکداری مبتنی بر تلفن همراه))Mobile banking3-
- 4- پایانه فروش که در فروشگاهها قابل نصب است
- 5- وب کیوسک هایی که قابلیت پردازش کارت های اعتباری را دارند و جهت ارایه خدمات شهروندی که نیاز به پرداخت مبلغی دارند استفاده می شوند.
- 6- ارایه ی خدمات بانکی از طریق تلویزیون کابلی
- 7- ارایه ی خدمات بانکی از طریق دستگاه
- انواع مختلف بانکداری الکترونیکی
- 1- بانکداری مبتنی بر تلفن همراه
- 2- تلفن بانک
- 3- اینترنت بانک
- 4- بانکداری مبتنی بر دستگاه های خودپرداز
- 5- بانکداری مبتنی بر پایانه های فروش
- 6- بانکداری مبتنی برشعبه های الکترونیکی
- انواع پرداخت های الکترونیکی
- )E-payment types(
|
Credit card
Smart card
E-wallet
|
- نحوهای گوناگونی برا ی پرداخت پول یا اعتباربه صورت الکترونیکی
- وجود دارد ک از جمله آن میتوان از:
- کارت های اعتباری-
- کارت ها ی هوشمند-
- کیف پول الکترونیکی-
- که برای هر کدام توضیحاتی را به اختصار بیان می کنیم
- کارتهای اعتباری
- از آنجا که حمل پول زیادامروزه کار چندان عاقلانه ای به نظر نمی آید استفاده از کارت های اعتباری و از این قبیل راهی است که ما در پیش رو داریم کارت های اعتباری به منزله اعتبار شما در اداره یا موسسه پشتیبان شما در مقابل فرد یا ار گان فروشنده ویا ارایه دهنه خدمات است .
- کاربردها ی کار تهای اعتباری:
- با این کارتها بیش از اندازه موجودی می توان خرید کرد.
- بیشترین پرداختهای اینترنتی از طریق کارتهای اعتباری انجام می شود.
- برای تراکنشهایی با مبالغ بسیار بالا و یا بسیار پایین مناسب نیستند.
- کارتهای هوشمند
- این نوع کارتها دارای پردازنده و(یا) حافظه بوده و قادر به نگهداری و پردازش اطلاعات درون خود هستند.
- دستگاه کارتخوان به سرویس دهنده متصل شده و اطلاعات را در سرویس دهنده بروز می رسانند.
- نوعی از کارتهای هوشمند بنام جاواکارت قابل برنامه نویسی هستند.
- کاربردهای کارت های هوشمند
- در صنعت حمل ونقل (بلیط کارتها)
- کارت پارکها
- پول الکترونیکی
- کارتهای اعتباری
- کارت تلفن اعتباری
- ثبت پرونده های پزشکی
- و...
- کیف پول الکترونیک
- E-wallet
- امکانات کارتهای اعتباری، پول الکترونیکی و اطلاعات شخصی دارنده کارت همگی در یک کارت مانند کیف پول الکترونیکی موجود می باشند
- .
- آمازون اولین فروشگاه اینترنتی است که امکان استفاده از این تکنولوژی را به مشتریانش داد.
- Microsoft walletدر این زمینه معروف می باشد.
- در روش شبکه‌های مدیریت یافته، بانکها برای ارتباط با مشتریان خود از شبکه‌هایی که ایجاد شده؛ استفاده می‌کنند. در روش اینترنت با رایانه‌های شخصی، بانک از طریق ایجاد یک پایگاه اینترنتی و معرفی آن به مشتریان با آنها ارتباط متقابل برقرار کرده و ارائه خدمت می‌کند. در روش بانکداری تلفنی، تلفن (اعم از تلفن ثابت و همراه) وسیله ارتباطی بانک با مشتریان خود بوده و از این طریق خدمات بانکی عرضه می‌شود. با استفاده از ماشین‌های خودپرداز نیز بانکها می‌توانند خدمات متنوعی از قبیل برداشت نقدی، سپرده گذاری، انتقال وجوه، پرداخت صورتحساب، قبوض و غیره را به مشتریان خود ارائه دهند.
- جایگاه مشتریان در بانکداری الکترونیک
- در صورت عدم استقبال مشتریان از سیستمهای بانکداری الکترونیک، ارائه اینگونه خدمات با شکست روبرو خواهد شد.
- جلب اعتماد مشتریان از فاکتورهای بسیار مهم می باشد.
- در ارتباط با جلب اعتماد مشتری، مطلبی که میبایستی بیان گردد عدم وجود پشتوانه ای مناسب جهت حمایت از مشتریان در صورت بد عمل کردن سیستمای الکترونیکی می باشد.برای جلب اعتماد مردم تا آنجایی که امکان دارد می بایستی مواد حقوقی مورد نیاز به صورت شفاف،جایگاه مشتریان و بانکها را در صورت بروز هر گونه مشکلی مشخص نماید
- مزایای بانکداری الکترونیک
- از آنجاکه ا رگان های که با بانک به صورت مستقیم در ارتباط هستند به دو دسته از جمله موسسات مالی ومشتریان هستند پس از دید این دو، مزایا را مورد بررسی قرار داده ایم.
- از دید موسسات مالی:
- . ایجاد و افزایش شهرت بانک ها در افزایش نوآوری
- . حفظ مشتریان کنونی بانک
- . جذب مشتریان جدید
- . گسترش محدوده جغرافیایی
- . ارائه خدمات بیشتر به مشتریان کنونی
- . افزایش امکان رقابت
- .کاهش هزینه
- از دید مشتریان:
- . صرفه جویی در زمان
- . دسترسی به کانال های متعدد
- . صرفه جویی در هزینه ها
- معایب بانکداری الکترونیک
- مشکلاتی که در برابر توسعه ی بانکداری الکترونیک در جمهوری اسلامی ایران وجود دارند عبارتند از:
- 1- عدم وجود تجهیزات منسجم بین بانکی
- 2- حاکمیت سیستم های بانکداری سنتی بر بانکهای کشور
- 3- گران بودن سیستم های بانکداری الکترونیکی
- 4- کمبود نیروهای متخصص و مراکزتحقیق و توسعه در بانکهای کشور
- 5- عدم وجود تحقیقات کاربردی در زمینه ی بررسی میزان نیاز جامعه به این گونه خدمات و بررسی شرایط اقتصادی و اجتماعی جامعه در پذیرش آن.
- مدلهای بانکداری الکترونیکی
- پس ازبررسی معایب ومزایای بانکداری الکترونیک وتصمیم گیری در مورد آنکه از بانکداری الکترونیک استفاده کنیم مدل های را پیش رو داریم :
- 1-بانکهای الکترونیکی:
- در واقع موسسه ای است که فقط روی اینترنت موجود است و دارای هیچ گونه شعب فیزیکی نیست.
- 2-شعبات الکترونیکی:
- در این مدل بانکهای معمولی و مرسوم ، خدمات بانک الکترونیکی را به کاربران خود ارائه می دهند.علت وجود این مدل این است که تمامی کاربران اینترنت و مشتریان بانکها از خدمات بانکهای الکترونیکی استفاده نمی کنند لذا وجود بانکهای قدیمی هنوز تا مدتی لازم به نظر می رسد.
- که البته استفاده ا زمدل دوم بهتر است چون بحث امنیت را از دید کاربران بهتر می تواند پوشش دهد پس مراجعین بیشتری واهد داشت که دذر نهایت سود بیشتر را در بر خواهد داشت و بانک را به اهداف نزدیک تر خواهد کرد.
- تفاوت بانکداری الکترونیکی و اتوماسیون بانکی
- شاید تا حالا برایتان پیش آمده است که وارد یک بانک شوید و با دیدن اینکه غالب کارمندان کار خود رابا کمک رایانه انجام می دهندت این سوال در ذهن تداع یشود که آیا در این بانک هم از بانکداری الکترونیکی استفاده می شود یا نه برای باز کردن این دوموضوع ازیکدیگر توضیحاتی لازم به ذکراست
- در اتوماسیون بانکی زیرساختهای بانکداری تغییر نکرده و صرفاً از کامپیوتر جهت آسان تر نمودن محاسبات مربوط به حسابها استفاده می شود
- در بانکداری الکترونیکی زیرساختهای بانکی تغییرنموده و برای انتقال منابع نیازی به صدور اسناد کاغذی نمی باشد بلکه از طریق دستورهای کامپیوتری مشتری این عمل انجام می گیرد.
- از آنجا که با ورود هر تکنولوژی جدید قبل از استفاده از آن مزایا ومعایب آن مورد بررسی قرار می گیرد که دار این ارایه نیز به برخی از آن به شرح زیر می توان اشاره کرد.
- دلایل عدم استقبال مشتریان از سرویسهای بانکداری الکترونیک
- امنیت (:1
- عدم آگاهی در مورد سرویسها: (:2
- مشتریان به درستی نمی دانند که
- برای استفاده از سرویسها چه کاری
- باید انجام دهند؟
- تا چه حد باید مسلط به دانش
- کامپیوتری باشند تا بتوانند از
- این سرویسها استفاده کنند.
- عدم نیاز به استفاده از این سرویسها: (:3
- خوگرفتن به سیستم فعلی،
- عرضه سرویسهای محدود در اینترنت،
- عدم آشنایی با مزیتها
- نداشتن امکانات (:4
- -کامپیوتر
- -مودم
- -اینترنت
- -سرعت پایین اینترنت
- -برنامه های کامپیوتری لازم
- عدم رغبت به استفاده از این سرویسها:(:5
- این دسته از افراد ممکن است توانایی لازم
- را برای استفاده از سیستم داشته باشند
- اما انگیزه ای برای این کار ندارند.
- بانكداري الكترونيك و سيرتحول آن در ايران
- رشد و گسترش روز افزون فناوري ارتباطات، انقلابي را در ابعاد مختلف زندگي انسانها و عملكرد سازمانها ايجاد كرده است. اين فناوري روشهاي كاركرد و نگرش افراد، سازمانها و دولتها را دگرگون ساخته و باعث ايجاد صنايع نوين، مشاغل جديد و خلاقيت در انجام امور شده است. ظهور پديده‌هايي چون كسب و كار الكترونيك، تجارت الكترونيك و بانكداري الكترونيك از نتايج عمده نفوذ و گسترش فناوري اطلاعات در بعد اقتصادي است. كشور ما در عرصه حضور و به‌كارگيري تجارت و بانكداري الكترونيك، كشوري جوان است و تا رسيدن به وضعيت مطلوب را ه درازي در پيش رو دارد.
- قانون تجارت الكترونيك در دي ماه سال 1382 تصويب شد. در زمينه بانكداري الكترونيك تاكنون فعاليتهاي گسترده‌اي صورت گرفته، ليكن نبود برخي زير ساختها در ابعاد مختلف موجب كندي اين فعاليتها شده است. در اين مقاله سعي شده تا ضمن ارائه مفاهيم و تعاريف، ويژگيها و الزامات تجارت و بانكداري الكترونيك، ابزارها و كانال هاي بانكداري الكترونيك معرفي شود و وضعيت هر يك به صورت اجمالي مورد بررسي قرار گيرد.
- دسترسي تعداد زيادي از مردم جهان به شبکه جهاني اينترنت و گسترش ارتباطات الکترونيک بين افراد و سازمانهاي مختلف از طريق دنياي مجازي، بستري مناسب براي برقراري مراودات تجاري و اقتصادي فراهم کرده است. تجارت الكترونيك عمده ترين دستاورد به‌كارگيري فناوري در زمينه هاي اقتصادي است.
- استفاده از اين فناوري موجب توسعه تجارت، تسهيل ارتباطات عوامل اقتصادي، فراهم كردن امکان فعاليت براي بنگاههاي کوچک و متوسط، ارتقاي بهره وري، کاهش هزينه ها و صرفه‌جويي در زمان شده است. فناوري ارتباطات و اطلاعات امكان افزايش قابليت رقابت‌پذيري بنگاهها را فراهم ساخته و همچنين به ايجاد مشاغل جديد منجر شده است.
- بر اثر گسترش اين فناوري حجم تجارت الکترونيک در جهان روز به روز در حال رشد است. طبق تحقيقات منتشر شده توسط موسسه فارستر پيش‌بيني مي‌شود طي سالهاي 2006-2002 حجم تجارت الكترونيك به طور متوسط سالانه بيش از 58 درصد رشد كرده و از 2293 ميليارد دلار در سال 2002 به بيش از 12837 ميليارد دلار در سال 2006 بالغ شود.
- يكي از ابزارهاي ضروري براي تحقق و گسترش تجارت الكترونيك ، وجود سيستم بانكداري الكترونيك است كه همگام با سيستم‌هاي جهاني مالي و پولي عمل و فعاليتهاي مربوط به تجارت الكترونيك را تسهيل كند. در حقيقت مي‌توان گفت كه پياده سازي تجارت الكترونيك ، نيازمند تحقق بانكداري الكترونيك است.
- به همين دليل، استفاده از سيستم هاي الكترونيك در موسسات مالي و اعتباري جهان به سرعت رو به گسترش بوده و تعداد استفاده كنندگان از خدمات بانكداري الكترونيك روز به روز در حال افزايش هستند.
- گستره جهانی
- براساس گزارش تحقيقاتي موسسه Data Monitor (از مراکز برجسته تجزيه و تحليل اطلاعات بانکداري در اروپا) آمار استفاده‌کنندگان از سيستم‌هاي بانکداري الکترونيک در هشت کشور فرانسه، آلمان، ايتاليا، هلند، اسپانيا، سوئد، سوئيس و انگليس از 5/4 ميليون نفر در سال 1999 به حدود 22 ميليون نفر در سال 2004رسيده است. در سال 2005 بيش از 75 درصد شركتهاي فعال در كشورهاي توسعه يافته حداقل از يكي از خدمات بانكداري الكترونيك استفاده مي‌كنند. امنیت حساب کاربران2.امکان مراجعه به بانک در هر زمان ومکان3.باعث رشدوپویای اقتصادهرکشور.
تجارت الکترونیکی